به نقل از «شبستان»

مسجدی که به همت آیت‌الله طالقانی از پرتحرک‌ترین کانون‌های انقلابی بود

تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۲۲۷۸۵

مسجد هدایت کانونی برای آغاز مخالفت با سیاست‌ها و اقدامات غیرقانونی رژیم پهلوی بود. اولین اقدام جدی از سوی اعضای مسجد هدایت در سال ۱۳۴۱ در قبال لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی صورت پذیرفت.

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، مسجد هدایت ازجمله مساجد موثر در نهضت امام خمینی(ره) و پیروزی انقلاب اسلامی است؛ به مناسبت فرا رسیدن ایام‌الله دهه فجر انقلاب مروری داریم کوتاه بر فعالیت های انقلابی این مسجد و اهالی‌اش.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

 

 

تاریخ و شرح دقیقی از احداث بنای اولیه و بانی آن وجود ندارد. فقط مشخص است که نام اولیه آن به اسم خاندان هدایت بوده است: «مسجد هدایت در ضلع شمالی خیابان جمهوری اسلامی واقع است که به مسجد مخبرالدوله یا کمال هدایت و تکیه علی‌قلی معروف است. هنگامی که آیت‌الله طالقانی پیشنماز مسجد شد، مسجد از حالت گذرگاهی درآمد. در نمای بیرون مسجد آیه‌هایی از قرآن به خط زرین‌الخط در سال 1344ش بر کتیبه‌ها نوشته شده و با نقوش گل و ترنج تقسیم بندی و بر سر در ورودی مسجد نیز شعری از محمدعلی صغیر شاعر برجسته مسلمان، نوشته شده است. داخل مسجد 25 قبر خانوادگی واقع است که پس از گسترش مسجد، سنگ قبرها در داخل رواق‌ها افتاد و در فضایی نگهداری می‌شود و تنها سنگ قبر سازنده مسجد به طور ایستا بر دیوار قرار گرفته است که به دلیل رنگ بسیار روشن و تا حدودی فرسودگی سطح سنگ به سختی و با نورپردازی خاص اشعاری را که بر روی سنگ حک شده می‌توان خواند».

 

آیت‌الله طالقانی از سال 1327 در مسجد هدایت مستقر شد و به آموزش مبارزان اقدام کرد.

 

 

 

مسجد هدایت به یاری آیت‌الله طالقانی به ستاد مرکزی احرار تبدیل شده بود و بسیاری از یاوران انقلاب از کانون گرم علمی و سیاسی او بهره‌ها می‌بردند.

 

شهید دکتر مصطفی چمران یکی از شرکت کنندگان در این جلسات در خاطراتش از اهمیت آن چنین یاد می‌کند: «به راستی که آن اجتماع کوچک(مسجد هدایت) که با هدفی متعالی تشکیل می‌شد، در حوادث سیاسی آن روزگار مانند کشتی نجاتی بود که ما را از خطرات فراوان انحراف به گرداب‌های چپ و راست حفظ کرد.»

 

 

 

ماموران ساواک که گزارش‌های مفصل و مستمری از جلسات تفسیر هفتگی قرآن آیت‌الله طالقانی  طی قریب به دو سال و نیم از 1340 تا خرداد 1342 تهیه می‌کردند، تعداد جوانان و دانشجویان حاضر در جلسات مذکور را یکصد تا پانصد نفر ذکر کرده‌اند. این تعداد جمعیت در مراسم، اعیاد یا مناسبت‌های خاص دیگر افزایش می‌یافت و برخی اوقات از هزار نفر نیز می‌گذشت.

 

اولین موضع‌گیری در مسجد هدایت، مرتبط با وفات آیت‌الله بروجردی بود. به همین دلیل در روز 15/ 1/ 1340 در مسجد هدایت از سوی آیت‌الله طالقانی و انجمن اسلامی دانشجویان و مهندسین وابسته به مهدی بازرگان استاد دانشگاه، مجلس ختمی برای حضرت آیت‌الله بروجردی برگزار شد و پس از پایان مجلس، شرکت کنندگان خواستار این بودند که جانشین ایشان شخصیتی باشد که بتواند آزادی و استقلال ایران و دین اسلام را تامین کند.

 

مسجد هدایت کانونی برای آغاز مخالفت با سیاست‌ها و اقدامات غیرقانونی رژیم پهلوی بود. در جلسه‌ای که در روز پنجشنبه 31 / 1 / 40 با حضور 700 نفر از طبقات مختلف تهران و برخی از اعضای جبهه ملی و نیروی سوم و گروه‌های مختلف بازاری در مسجد هدایت برگزار شد، اعضا به انتقاد از سیاست‌های شاه پرداختند. آیت‌الله طالقانی در این جلسه بیان کرد که روزنامه‌های کشور مطالب دروغ می‌نویسند و ملت ایران از هیچ کجای ایران (مجلس، دولت، روزنامه، مردم) اطلاع ندارند. هیات حاکمه جوانان را خراب کرده و آنها را از راه راست منحرف ساخته‌اند. هیات حاکمه دین اسلام را هم از مسیر حقیقی خارج و به نفع خود برگردانیده است. همه چیز در این مملکت روی نفع پرستی و شهرت پرستی است.

 

انتقادات علیه رژیم پهلوی هر روز در مسجد هدایت تندتر می‌شد. آیت‌الله طالقانی برای انتقاد از حکومت، از تفسیر آیات قرآن مجید نهایت بهره را می‌برد. برای مثال، در روز 21 / 2 / 1340 در حضور عده‌ای از طبقات مختلف مردم، آیت‌الله طالقانی پس از قرائت چند آیه از قرآن مجید و تفسیر آن آیات، از قیام حضرت ابراهیم(ع) صحبت می‌کند و می‌گوید حضرت ابراهیم مرد غیور و خدا پرست و متکی به شخصیت و عقل و فکر و شهامت خود بوده و با بت پرستی به شدت مبارزه کرد و سرانجام پیروز شد و در این موقع به شدت به هیات حاکمه حمله کرد و گفت در ایران هر کس به مقامی می‌رسد خود را فراموش می‌کند و آمال و آرزوهای مردم را در سینه خفه و انتخابات کذایی را به بار می‌آورد ولی بعد خودشان خجالت می‌کشند و آن را باطل می‌کنند.

 

 

 

بدین ترتیب مسجد هدایت کانونی برای مخالفت و انتقاد از حکومت پهلوی در قبال مسائلی مانند فساد طبقه حاکمه، بی­کفایتی مدیران سیاسی، عدم استقلال و حاکمیت کشور در قبال بیگانگان و مواردی دیگر تبدیل شد و در این امر نقش سازنده آیت‌الله طالقانی در بیان این انتقادها بسیار حیاتی بود. زیرا با آمدن وی بود که مسجد هدایت به یکی از سیاسی‌ترین مساجد ایران تبدیل شد.

 

اولین اقدام جدی از سوی اعضای مسجد هدایت در سال 1341 در قبال لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی صورت پذیرفت؛ با فرا رسیدن ماه محرم 1342 مسجد هدایت به کانون اصلی مخالفان شاه تبدیل شد. ماه محرم فرصت مناسبی برای انتقاد از رژیم شاه بود.

 

نقش مسجد هدایت در سازماندهی تجمعات و تظاهرات در شکلگیری قیام 15 خرداد به خوبی مشهود است. برای مثال، در مراسم روز عاشورا طبق دعوت نامه‌های قبلی از ساعت 16 به تدریج عده‌ای در حدود 7000 نفر از دانشجویان اسلامی و اعضای وابسته به نهضت آزادی در مسجد هدایت اجتماع و ابتدا دو تن از دانشجویان پیرامون وقایع روز عاشورا مطالبی ایراد کردند و سپس ناصر مکارم شیرازی حملاتی به دولت داشت و در ساعت 18:45 دقیقه مراسم مزبور خاتمه یافت. پس از ختم جلسه در مسجد تعدادی در حدود 400 نفر از دانشجویان اسلامی که از مسجد هدایت خارج شده بودند در حالی که به حمایت از امام خمینی(ره) شعار می‌دادند از چهارراه لاله زار به طرف لاله زار پایین و به سمت میدان سپه حرکت کردند و هر لحظه بر تعداد آنها افزوده می‌شد.

 

مسجد هدایت تهران یکی از پایگاه‌های مهم اسلامی، سیاسی و فرهنگی در دوره پهلوی دوم بود و نقش مهمی در تشویق مردم به ویژه قشر جوانان و دانشجویان، روشنفکران در مبارزه علیه رژیم پهلوی ایفا کرد. این نقش سیاسی مسجد هدایت در دهه 1340 به ویژه در قیام 15 خرداد 1342 ش بسیار محسوس بود. در یکی از اسناد ساواک در مورخه 15 / 3 / 42 آمده است: این روزها منزل آقای سیدمحمود طالقانی واقع در امیریه کوچه قلعه وزیر فعالیت بسیار شدیدی وجود دارد و همه شب افرادی به آن جا رفت و آمد می‌کنند که عده‌ای هم با قم تماس دارند. ضمنا رابط‌های متعددی از سوی امام خمینی به منزل آقای طالقانی رفت و آمد دارند و از طرفی عده‌ای از بازاریان و کارمندان دولت نیز به خانه آقای طالقانی می‌روند.

 

فعالیت‌های مسجد هدایت هر چند پس از تبعید آیت‌الله طالقانی در آذر سال 1350 به زابل مقداری کمرنگ شد ولی اعضای فعال آن همچنان این پایگاه الهی را حفظ نموده و سعی می‌کردند این سنگر را آن چنان که بود نگه دارند. حضور آیت‌الله سیدابوالفضل موسوی زنجانی برای اقامه نماز و سخنرانی پس از نماز، رونقی دو باره به مسجد داد و روشنگری‌ها و بازگویی حقیقت‌هایی که رژیم شاه در صدد مخفی نمودن آن داشت، ادامه یافت، تا این که سرانجام با طرحی از سوی ساواک و با هماهنگی سازمان اوقاف و شخص شاه، ابتدا حسینیه ارشاد و مسجد الجواد(ع) در آبان سال 1351 بسته شد و در اسفند همان سال مسجد هدایت نیز بسته شد.

اعضای مسجد با نخواندن نماز پشت سر امامان جماعت منصوب شده از سوی رژیم، به نوعی اعتراض خود را نشان می‌دادند و طوری شد که امینی پس از مدتی مسجد را رها کرد و سازمان اوقاف فردی به نام سبزواری را به جای او به امام جماعت گمارد، تا این‌که در 28 دی ماه سال 1357 که مصادف با اربعین حسینی بود و با شدت گرفتن حرکت‌های انقلابی مردم و با حضور هزاران نفر از مردم مسلمان و مبارز تهران، ندای دل نشین آیت‌الله طالقانی در مسجد طنین انداز شد و ایشان سخنرانی پرشوری در مسجد هدایت ایراد کردند. این جلسات تا پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 ادامه پیدا کرد.

 

برگرفته از مرکز بررسی اسناد تاریخی؛ پایگاه های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، مساجد (1)- مسجد هدایت تهران

 

پایان پیام/9

منبع: شبستان

کلیدواژه: آیت الله طالقانی مسجد هدایت مسجد هدایت رژیم پهلوی تبدیل شد عده ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۲۲۷۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هر جا میدان به نیروهای متعهد و انقلابی داده شد، سربلند بوده‌ایم

معاون اجرایی رئیس‌جمهور گفت: پس از انقلاب اسلامی هر جا میدان به نیروهای متعهد، متخصص و انقلابی واگذار شد، پیشرفت کرده‌ایم و هر زمان نگاهمان به بیرون بود، موفق نبوده‌ایم.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از کهگیلویه و بویراحمد، محسن منصوری، امروز_ سه‌شنبه، یازدهم اردیبهشت_ در جمع، کارکنان و پرسنل شرکت نفت و گاز گچساران اظهار کرد: اینجا صحبت از افتخار است و کارگری با رزق حلال عجین شده است و پیامبر فرمودند؛ «بزرگترین عبادات کسب روزی حلال است» امروز در نبرد بزرگ اقتصادی، نقش کارگران بی‌بدیل است.

وی افزود: لازم می‌دانم از طرف رئیس‌جمهور از شما کارگران تقدیر و تشکر کنم که برای عزت و سربلندی ایران اسلامی تلاش می‌کنید، امروز به استقلال کامل در این حوزه رسیده‌ایم و صنعت نفت ما یک صنعت پیشرو است و نقش تعیین‌کننده و پیشرو در اقتصاد دارد و متوسط رشد اقتصادی ما بالاتر از شش درصد است و این آمار در صنعت نفت هم بیشتر است.

معاون اجرایی رئیس‌جمهور گفت: امروز بیش از سه و نیم میلیون بشکه نفت تولید می‌کنیم و برای چهارمیلیون بشکه در روز تلاش می‌کنیم و برای رسیدن به قله و تعالی کشور فداکاری‌ها صورت گرفته است.

وی تصریح کرد: برای توفیق حداکثری تمام ابزارها اعم از مدیریت، سرمایه انسانی، منابع، ایمان به خدا را داریم.

منصوری خاطرنشان کرد: تمام مولفه‌های توفیق یکی از پس از دیگری در کشورمان جمع شده‌است تا هر چه زودتر به توفیق نهایی برسیم، امروز ایران اسلامی به ظرفیت‌های خودش تکیه می‌کند و در بسیاری از امورات به خودکفایی رسیده‌است.

وی افزود: در صنعت نفت قطعات فرسوده بازسازی شدند و امروز به روزهایی رسیده‌ایم که میزان تولید بیشتر از آن روزهای قبل از تحریم است، هرچند دشمن تمام تلاش خود را برای ضربه زدن به این مملکت انجام می‌دهد.

معاون رئیس‌جمهور گفت: برای ما همه عرصه‌ها همانند عرصه عاشورا است و مفتخریم بعد از گذشت چند دهه انقلاب، هرکجا میدان را به نیروی جوان و متهد و متخصص انقلابی داخلی دادیم، پیشرفت کردیم و هرجا که نگاه به بیرون داشتیمموفق نبوده‌ایم.

وی تصریح کرد: امروز تلاش شرکت‌های دانش بنیان را شاهد هستیم تا بار کشور را بلند کنند و مسائل بزرگ را مرتفع کنند و این از افتخارات صنعت نفت، جامعه کارگری و سایر عوامل است.

منصوری خاطرنشان کرد: درکنار این زحمت‌ها توجه به محیط پیرامونی هم حائز اهمیت است و در صنعت نفت به مسئولیت‌های اجتماعی توجه ویژه‌ای شده‌است.

کد خبر 749301